Αρχή > Χωριό > Ιστορία > Αγιος Γεώργιος Συκούσης - Chios Magazine
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΥΚΟΥΣΗΣ
Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΕΝΙΑ
Ένα παράξενο χωριό που στέκει αμίλητο σ' ένα βραχώδη λόφο της Χίου! Ένας ανηφορικός ασφαλτόδρομος οδηγεί σε μια απότομη στροφή, που πεντακόσια μέτρα μακριά της στέκει σαν γιγάντιος περιστερεώνας o Αγιος Γεώργιος ο Συκούσης. Νομίζει κανείς πώς τα κάτασπρα σπιτάκια του χύθηκαν απ' την κορφή του λόφου, και κυλώντας σταμάτησαν το ένα πάνω απ' το άλλο. Ο πολιτισμός του αιώνα μας δεν κατόρθωσε να καταστρέψει ότι κατέστρεψε σε πολλά χωριά του νησιού, την ομορφιά της φύσεως. Κτισμένο απ' το Μεσαίωνα διατηρεί ακόμη έντονα το χρώμα του. Δρόμοι στενοί με καμάρες "σκεπαστά" σε πολλά σημεία, σπίτια το ένα δίπλα στ' άλλο, ασβεστωμένα πεζοδρόμια, όλα παρουσιάζουν μια παραδοσιακή Αιγαιοπελαγίτικη όψη. Η ηλικία του φτάνει πίσω, στα 1518. Είναι το μόνο χωριό της Χίου, για το όποιο γνωρίζομε την ακριβή ημερομηνία κτίσεως του και την ιστορία του, από ένα παλαιοκώδικα (χειρόγραφο) πού σώζεται μέχρι σήμερα στη βιβλιοθήκη της Χίου. Αυτό το αυθεντικό και σπουδαίο έγγραφο αποτελεί βασική και αλάνθαστη πηγή για την ηλικία του χωρίου, το όνομα του ιδρυτού του, την διοίκηση του στην αρχή και κατόπιν, την μεγάλη περιουσία του.
Πριν το 1518 στη θέση του υπήρχε μοναστήρι με εκκλησία του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου για την οποίαν ο Ζολώτας γράφει πώς ήταν μια απ' τις μικρές ωραιότατες εκκλησίες μεγάλων ευγενών οικογενειών της Χίου όταν ήκμαζεν η οικογένεια των Κομνηνών, απ' την οποίαν έγιναν 6 αυτοκράτορες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Κατά την γνώμη πολλών θεωρείται πιο παλιό και απ' τη Νέα Μονή πού κτίστηκε απ' τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Μονομάχο απ' το 1045 - 1057 και προικίστηκε με πάρα πολλά μετόχια. Η Παναγιά η Κρήνα στους Βαβύλους, οι Αγιοι Απόστολοι στο Πυργί και ο Αγιος Γεώργιος ο Συκούσης είναι Βυζαντινά κτίσματα του αυτού αιώνος. Όπως αναφέρει ο Αρχιμανδρίτης Ιωάννης Ανδρεάδης στην "Ιστορία της εν Χίω ορθοδόξου εκκλησίας", οι Τρεις όσιοι Πατέρες Νικήτας, Ιωάννης και Ιωσήφ έμεναν πριν στο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου. Απ' αυτό έφυγαν και πήγαν κάτω απ' το Προβάτειο και έμειναν στο γνωστό σε όλους μας σπήλαιο, όπου αργότερα, το 1868 έγινε η Σκήτη των Αγίων Πατέρων. Δυστυχώς, με τον καιρό, το μοναστήρι ερημώθηκε, οπότε, το 1518, ο τότε ηγούμενος Σωφρόνιος Σέψης από το Πυργί έγραψε διαθήκη, στην οποία προσκάλεσε όχι καλογήρους άλλα λαϊκούς από διάφορα χωριά, για να διαχειρίζονται και να συντηρούν την περιουσία του μοναστηρίου. Η διαθήκη αναφέρει, ότι το παλαιόν τούτο μοναστήρι ευρήκεν ερημωμένο και αμελημένο και άνέκτισεν ο ιερομόναχος Σωφρόνιος Σέψης προς όφελος της ψυχής του και έφερε άξιους ανθρώπους να κατοικήσουν σ' αυτό και έθεσε έτσι τις βάσεις του χωριού, του οποίου οι νέοι κάτοικοι ακολούθησαν τις φρόνιμες οδηγίες του και έτσι η νεοσύστατη αύτη κοινότης με τον καιρό επληθύνετο και προώδευε. Επίσης αναφέρονται επτά ονόματα των πρώτων κατοίκων πού ήσαν από το Πυτιός, Λιθί, Πυργί, Αυγώνυμα, Βερβεράτο.
Μετά το 1518 πού έγινε το χωριό, έγινε πάλι και καινούργιο μοναστήρι με μοναχούς, πού διετηρήθη πιθανώς μέχρι το 1751, όπως αναφέρει παλαιό έγγραφο. Η κοινότης μέσα σε λίγα χρόνια εμεγάλωσε τόσο, ώστε να φτάση τις δύο χιλιάδες ψυχές. Και τούτο γιατί την εποχή εκείνη ο κόσμος έβλεπε τον κίνδυνο των Τούρκων και κουρσάρων. Έτσι αναγκάζονταν να συγκεντρωθούν και να κάμουν ένα μεγάλο χωριό στα ορεινά της Χίου. Αλλος λόγος είναι ότι το μοναστήρι είχε μεγάλη κτηματική περιουσία η οποία τράβηξε πολλούς γεωργούς, ακτήμονες και τεχνίτες κατόπιν, να έρθουν και να αγοράσουν ή να ενοικιάσουν "παχτώσουν" γη. Στον Κώδικα υπάρχει έγγραφο με κατάλογο κτημάτων πού είχε το μοναστήρι στο Λιθί, Ζυφιά, Καλαμωτή, Κάμπο, Θυμιανά, Νεχώρι, Θολοποτάμι, Διδύμα, Χάλανδρα, Φλάτσια, Ελάτα, Χίο (Χώρα) και αλλού. Στη διαθήκη του ο Σωφρόνιος επικεφαλής των παροίκων διορίζει άρχοντες επιφανείς για την εποπτεία και εκτέλεση των διαθέσεών του. Όπως αναφέρεται, οι πρώτοι επόπται και επιθεωρηταί ήσαν πιστά τέκνα της Παππικής Εκκλησίας και βαθύπλουτοι άνθρωποι. Ήσαν κυρίως Γενουάται.
Μετά το 1667 επίτροποι αναλαμβάνουν κάτοικοι του χωριού. Στο Β' τόμο της Ιστορίας της Χίου του Γ. Ζολώτα (σελ. 386) δημοσιεύεται αυτοκρατορικό έγγραφο από το οποίο φαίνεται ότι, όταν κτιζόταν η Νέα Μονή υπήρχε χωριό και ναός του Αγίου Γεωργίου. Σε άλλο δε έγγραφο αναφέρεται ότι εκτάσεις (μετόχια) του τότε Συκούση είναι όλος ο Κάμπος με τα διάφορα χωριά του καθώς και οι γύρω βοσκότοποι (Μάκρι, Προφ. Ηλίας, Πένθοδος, Μελισσάκια, Κακή Ράχη, Τράχωνας, Βούκρανον, Δροπόσι, Πίσω - Νερά). Το 1822 ο Αγιος Γεώργιος Συκούσης, δυστυχώς, δεν έμεινε έξω της καταστροφής της Χίου από τους Τούρκους. Την 2αν Απριλίου, ημέραν του Πάσχα, έγινε το ολοκαύτωμα της Μονής του Αγίου Μηνά. Την 3ην Απριλίου, οι Τούρκοι προσβάλλουν τους Σαμίους υπό τον Λυκούργον Λογοθέτην εις την ορεινήν θέσιν του Αγίου Γεωργίου Συκούση οπού διασκορπίζουν αυτούς, πυρπολούν το χωριό και εξανδραποδίζουν τους κατοίκους και τους συρρεύσαντας πρόσφυγας. Μεταξύ των σφαγιασθέντων αναφέρονται τα ονόματα δύο ιερωμένων που πραγματικώς εμαρτύρησαν, του Πρωτόπαππα του Αγίου Γεωργίου και του Παππά Αντώνη Φραγκάκη. Επίσης εις τον Αγ. Γεώργιο εσφαγιάσθη ο μαθηματικός Ιωάννης Τσελεπής, κορυφαίος των επιστημόνων της Χίας Σχολής από το γένος των Μαυροκορδάτων. Αργότερα το χωριό βρήκε τον κανονικό ρυθμό της ζωής του. Ο Ζολώτας αναφέρει ότι ο Αγιος Γεώργιος είχε γύρω του οχυρόν τείχος με πύργους, μέρος του οποίου σώζεται και σήμερα. Επίσης σώζεται η κυρία πύλη του μοναστηριού η οποία στο επάνω μέρος έχει κουβούκλιο κλειστό με εικόνες, κατ' έτος δε την παραμονή της Υψώσεως του Σταυρού - 14 Σεπτεμβρίου - ψάλλετε εσπερινός με αρτοκλασία. Εις τον Αγιον Γεώργιον σώζεται ακόμη χάλκινος λέβης (καζάνι) ο οποίος δωρήθηκε εις την εκκλησίαν από την εις την Κωνσταντινούπολιν συντεχνίαν Χίων κηπουρών και εμπόρων εξ Αγ. Γεωργίου και ο οποίος εχρησιμοποιείτο για την παρασκευή γεύματος εις την αυλήν του Ναού κατά την εορτήν του Αγ. Γεωργίου. Τούτο εγένετο από το 1812-1822. Το 1822 Τούρκος τον έλαβε σαν λάφυρο και τον έφερε εις την Μ. Ασίαν. Από κει κάποιος Χίος ιερεύς αγόρασε τον λέβητα και τον μετέφερε εις την Χίον. Ο λέβης έμεινε μέχρι το 1909 εις το Μυρσινίδι οπότε και επεστράφη εις τον Αγ. Γεώργιον Συκούσην.
Εις το χωριό υπάρχουν δύο ακόμη ωραιότατες εκκλησίες, του Αγίου Παντελεήμονος και του Αγίου Νικολάου με χρονολογίαν ανεγέρσεως, η πρώτη το 1849 και η δεύτερη το 1864. Φαίνεται όμως από ένα έγγραφο ότι ίσως υπήρχαν από το 1740. Εις τον Αγ. Παντελεήμονα υπήρχε το παλιό κοινοτικό Νεκροταφείο. Η σημερινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου δεν είναι όλη η παλιά. Ο χώρος του Δεσποτικού και ανατολικά και το Αγιο Βήμα είναι όπως πριν, η προς τα Δυτικά όμως του Δεσποτικού είναι επέκταση του 1715, όπως δείχνει η επιγραφή εις την είσοδον. Υπάρχει δε περίφημο ξυλόγλυπτο τέμπλο με παραστάσεις από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Το χωριό κτισμένο πάνω σ' ένα μακρόστενο λόφο σε υψόμετρο 460 μέτρα, απέχει 11 χιλιόμετρα από τη Χίο. Καταλαμβάνει έκτασιν μήκους περίπου 1000 μέτρων και πλάτους 400 μέτρων. Οι δρόμοι είναι στενοί και σε πολλά σημεία υπάρχουν "σκεπαστά".
Σήμερα το χωριό αριθμεί περί τους 900 ή 1000 κατοίκους. Πολλοί απ' αυτούς είναι γεωργοί, έμποροι ή ναυτικοί. Η μετανάστευση, η κυρία πληγή της υπαίθρου έχει πλήξει και τον Αγ. Γεώργιο, με κύρια κέντρα την Αμερική, Αυστραλία, Γαλλία, Αθήνα.
Στο χωριό υπάρχει περίφημο Δημοτικό σχολείο, δωρεά του εν Αμερική Συλλόγου Αγιοργουσίων, χρονολογίας 1950, με πολλές αίθουσες διδασκαλίας, νηπιαγωγεία, αίθουσα τελετών, χώλ, παιδική χαρά, κήπους, κ.τ.λ. Στην περιοχή "Μύλοι" έχει κτισθή ωραιότατο εξοχικό κέντρο, πού προσελκύει πολλούς επισκέπτες για να απολαύσουν τη θαυμάσια θέα πού προσφέρει. Από κει αντικρύζει κανείς όλα τα Καμπόχωρα και τα απέναντι της Χίου Τουρκικά παράλια. Το χωριό διατηρεί ακόμη πολλά παλαιά ήθη και έθιμα. Κυρίως άξια λόγου είναι τα Αποκριάτικα έθιμα. Πολλοί ξένοι πηγαίνουν ν' ακούσουν τα τουμπιά και τις γκάιντες και να δουν τον ιδιόρρυθμο "δετό" χορό και τον "τρεχάτον".
Το χωριό τούτο κατέχει τα πρωτεία σε ποικιλία και παραλλαγή δημοτικών τραγουδιών και ποιημάτων, ως φαίνεται και από την συλλογή του αειμνήστου δημοδιδασκάλου Γαλανού. Μέσα απ' όλα αυτά διαλέξαμε και παραθέτομε το παρακάτω δημοτικό τραγούδι. Τίτλος του "Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ".
Μιας μάνας γιος ψυχομαχεί, μιας μάνας γιος πεθαίνει,
κι η μάννα του τον αρωτά, κι ή μάννα του του λέει:
-Για πέ μου γιέ μου, που πονείς, γιατρόν να πα σου φέρω;
-Μάννα μου στην καρδιάν πονώ, μάννα μου κι άπεθαίνω,
μηδέ γιατρόν της Βενετιάς, μηδέ γιατρόν της Πόλης,
μόνο η κόρη π' αγαπώ, εκείν' είν' ο γιατρός μου.
Φεύγει και πα και βρίσκει την, χρυσό γατάνι μπλέκει.
Για δε η σκύλλα, η άνομη, για δ' η γεβεντισμένη,
ο γιούκας μου ψυχομαχεί κι αυτή γατάνι μπλέκει.
-Σαν απεθάνη, θάψε τον, αν ζήση φέρε μου τον.
Σαν ήφυγεν η πεθεργιά πιάνει τα μοιργιολόγια.
-Που νάβρω τριανταδυό κλειδιά και τριανταδυό αντικλείδια
να παρ' αππίδιν της υγείας και μήλον της αγάπης,
να πάρω και ξερρωστικά να πα τον ξερρωστήσω;
Επήρεν τα ξερρωστικά να πα τον ξερρωστήση.
Φεύγει και πα και βρίσκει τον κι είχαν τον στη λατέρα.
-Παπάδες για σταλάρετε και σεις διάκοι σταθήτε
νάμπω κι εγώ στο λείψανο να τον μοιργιολογήσω.
Ανασηκώνει το ταερβέ, βρίσκει τον νιόν κι έγέλα.
-Για δε της άνομης ο γιός τέχνες που τες ήξέρει,
άμα του λειψή το φιλίν να πέφτη να πεθαίνει.
Αυτά κι αλλά πολλά περιγράφουν τον Αγ. Γεώργιον τον Συκούση από την αρχή της κτίσεώς του μέχρι σήμερα.
Η ιστορία του σε συναρπάζει, η γεωγραφική του θέσι σε κάνει να αισθάνεσαι πώς βρίσκεσαι στην κορφή της Χίου.
Είναι πραγματικά ένα αξιοθαύμαστο χωριό.
Βιβλιογραφία: Αλ. Γαλανού "Αγ. Γεώργιος Συκούσης" και Σαρικάκη "Ή Χίος".